Paylaşım TarihiŞubat 24, 2023
Mercan resifleri, okyanusların sağlığında kritik bir rol oynayan, gezegendeki en çeşitli ve önemli ekosistemler arasındadır. Okyanus tabanının %0,1’inden daha azını kaplamalarına rağmen mercan resifi ekosistemleri, bilinen deniz türlerinin en az %25’i için habitat sağlamaktadır. Fakat önemlerine rağmen mercan resifleri, insan kaynaklı bir dizi faktörün tehdidi altındadır ve bu kırılgan ekosistemleri korumak için harekete geçme ihtiyacı giderek daha acil hale gelmektedir.
Mercan resifleri, binlerce canlı türü için yaşam alanı sağlayan üç boyutlu iskeletlerini oluşturmak için kalsiyum karbonat salgılar ve oluşan bu iskeletlere tutunan algler ile simbiyotik bir ilişki kurarak yaşamaya devam eder. Okyanus besin zincirinin temelini oluşturan küçük fotosentetik organizmalar olan alglerin büyümesini destekleyen mercan resifleri, okyanusun genel sağlığının korunmasında hayati önemde bir işlev görür. Bu yapılar balıklar, kabuklular, deniz kestaneleri ve diğer birçok tür dahil olmak üzere inanılmaz çeşitlilikte bitki ve hayvan türleri için yaşam alanları sağlar. Bahse konu yüksek düzeydeki biyoçeşitlilik yiyecek, eğlence, ekonomik geçim ve daha geniş bir ekosistem için birçok faydaya sahiptir. Ekonomik açıdan balıkçılık endüstrisi, dünya çapında milyonlarca insana yiyecek ve geçim kaynağı temin etmektedir. Çevresel açıdan bakılacak olursa, mercan resiflerinin içinde ve çevresinde yaşayan sağlıklı balık popülasyonları, diğer türleri avlayarak ekosistemin dengesinin ve okyanusun genel sağlığının korunmasına olumlu bir katkı sunar.
Mercan resiflerinin oynadığı bir diğer önemli rol, fırtına ve dalgaların olası yıkıcı etkilerini azaltmaktır. Mercan resifleri, kıyı şeridini erozyon ve hasardan korumaya, dalgaların ve fırtınaların enerjisini yavaşlatmaya yardımcı olan bir bariyer görevi de görür. Biyolojik çeşitliliği destekleme ve kıyı şeritlerini koruma rollerine ek olarak, mercan resiflerinin okyanus ve daha geniş düzlemde gezegen için bir dizi başka faydasının da bulunduğu söylenebilir. Örneğin, atmosferden büyük miktarlarda karbondioksiti depolayarak bir nevi karbon yutağı görevi görür ve bu sayede iklimi düzenlemeye ve küresel ısınmanın etkilerini azaltmaya yardımcı olur.
Sayılan bütün bu faydalarına rağmen, mercan resifleri insan kaynaklı bir dizi faktörün tehdidi altındadır ve bu faktörlerin mercan ağartmasından mercanların ölümüne kadar uzanan etkileri mevcuttur. Mercan ağartması, değişen su sıcaklıklarının, mercanların içlerinde yaşayan ve onlara renk ve enerji sağlayan simbiyotik algleri dışarı atmasına neden olur. Algler olmadan mercanlar beyazlaşır, zayıflar ve sonuçta mercanların ölme olasılıkları yükselir. Ağartma ve ölüme sebebiyet verebilecek faktörlerden en önemlisi, okyanusların ısınmasına ve daha asidik hale gelmesine neden olan iklim değişikliğidir.
Bir diğer büyük tehdit, resiflerin içinde ve çevresinde yaşayan balık popülasyonları üzerinde yıkıcı etkileri olabilecek aşırı avlanmadır. Aşırı avlanma, ekosistemin dengesini koruyan avcıların sayısını azaltır ve ayrıca algler ile mercanları boğup öldürebilen diğer organizmaların aşırı büyümesine yol açabilir. Ek olarak kanalizasyon, plastik ve zehirli kimyasallar gibi insan faaliyetlerinden kaynaklanan kirlilik de mercan resifleri için büyük bir tehdittir. Örneğin okyanus yüzeyinde biriken plastik yığınları, ışık geçirgenliğini etkileyerek mercanların ağarmasına sebep olur. Diğer yandan kirleticiler, mercan resiflerinin içinde ve çevresinde yaşayan organizmaların sağlığına zarar vererek mercanları öldürebilir. Son olarak, turizm ve kıyı gelişiminin, özellikle etkin bir şekilde yönetilip düzenlenmediği takdirde, mercan resifleri üzerinde önemli etkileri olabilir. Dalış, şnorkelli yüzme ve tekne gezintisi gibi faaliyetlerin tümü mercanlara fiziksel zarar verebilirken, rıhtım ve dalgakıranlar gibi altyapı inşaatları resiflerin etrafındaki doğal su ve ışık akışını değiştirerek mercanların sağlığını ve canlılığını azaltabilir.
Mercan resiflerinin okyanusların sağlığı ve istikrarı açısından sistemik, onarıcı ve dengeleyici bir işleve sahip olduğu, insanlara ve gezegene sayısız faydalar sağladığı açıktır. Bununla birlikte mercan resifleri, insan kaynaklı birçok faktörün tehdidi altındadır ve bu ekosistemleri gelecek nesiller için korumak gerekmektedir. Mercan resiflerini korumak için her şeyden önce ve ilk adım olarak sera gazı emisyonlarımızı azaltabilir, böylece iklim değişikliğinin hızının ve mercan ağartma olaylarının şiddetinin düşürülmesinde olumlu bir etki yaratabiliriz. Plastik kullanımımızı sınırlandırmak yoluyla, deniz ekosistemleri için önemli bir sorun olan kirliliğin azaltılmasına yardımcı olabiliriz. Sürdürülebilir balıkçılık uygulamalarını destekleyerek ekosistemin hassas dengesinin devamına, mercan resiflerini korumak ve eski haline getirmek için çalışan kuruluşları destekleyerek ise bu olağanüstü biyolojik yapıların gelecek nesillere canlı ve çeşitli ekosistemler olarak aktarılmasına katkı sağlayabiliriz.
Dipnotlar:
1) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25639239/
2) https://www.science.org/doi/10.1126/science.1059199?url_ver=Z39.882003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed
3) https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/4669684/mod_folder/content/0/Climate-change-human-impacts-and-the-resilience-of-coral-reefsScience.pdf?forcedownload=1
4) https://wedocs.unep.org/rest/bitstreams/11700/retrieve
5) https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/24722/9780367134150_oachapter5.pdf?sequence=1&isAllowed=y
6) https://oceanservice.noaa.gov/facts/coral_bleach.html#:~:text=When%20water%20is%20too%20warm,and%20are%20subject%20to%20mortality.
7) https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmars.2020.567428/full
8) https://www.researchgate.net/publication/223834341_Climate_change_and_coral_reef_bleaching_An_ecological_assessment_of_long-term_impacts_recovery_trends_and_future_outlook
9) https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmars.2017.00158/full
