İklim değişikliği konusu geçtiğimiz günlerde Birleşmiş Milletler’in çokça ses getiren İklim Zirvesi sonrası dünya gündeminde yeniden üst sıralara tırmandı. İklim değişikliği konusu, değişikliğin olası etkilerini azaltmayı kendilerine hedef edinmiş İklim Eylem Ağı (Climate Action Network), Greenpeace gibi belli başlı sivil toplum örgütlerinin ajandasında sürekli olarak bulunuyor; ancak kimi zaman özel sektör ve kamu kuruluşları tarafından öncelik sıralamasında gerilere gidebiliyor. Bu durumun çeşitli nedenleri olmakla birlikte, iklim değişikliğinin uzun vadede ve yalnızca sınırlı alanları yakından etkileyeceğinin düşünülmesi, bu etkilerin neleri tetikleyebileceğinin yeterince iyi fark edilememesi başta gelen faktörler olarak öne çıkıyor. Kimi kurumların kendi faaliyetlerinin iklim değişikliğinin yaratacağı etkinin kapsamı dışında yer aldığına inanıyor olması kuvvetle muhtemel; ancak iklim değişikliği, -düşünülenin aksine- etkileri bir sektörden diğerine sıçrama riski bulunan bir sorun ve yalnızca günlük yaşamı değil, iş yaşamını ve kamusal etkinlikleri de ciddi anlamda tehdit edecek bir potansiyele sahip.
İklim değişikliğinin hangi alanları ne kapsamda etkileyeceğinin beklendiğini iyi anlamak, alınacak önlemlerin ciddiyetini artırması ve harekete geçmek için itici bir faktör oluşturması açısından önem taşıyor.
Öncelikle iklim değişikliğinin sıcaklık artışından ibaret olduğu zannından kurtulmak gerekiyor. Zira iklim değişikliğinin yaratacağı en önemli sonuçlardan birisi ekstrem doğa olaylarının sıklıklarının ve şiddetinin artmasıdır. Hal böyle olunca sigorta primlerinde sıçramalar gözlenmesi ve ilerleyen zamanlarda sigorta maliyetinin pek çok insan için finanse edilmesi zor ve hatta imkânsız hale gelmesi ciddi bir ihtimaldir. Bu nedenle her ne kadar akla ilk etapta gelmiyor olsa da sigortacılık sektörü, iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarından en fazla etkilenmesi beklenen sektörler arasında gösteriliyor.
Sigorta sektörü kadar göz ardı ediliyor olmasa da enerji sektörü de iklim değişikliği ve sonuçları bağlamında ciddi ölçüde etkilenecek bir başka sektördür. İklim değişikliğinin neden olacağı sıcaklık değişimlerinin ısıtma ihtiyaçlarını yükseltmesi ve benzer şekilde soğutma sistemlerine olan talebi artırması enerji talebinin de hızla büyüyeceğine işaret ediyor. Talebin ekonomik büyüme ve yükselen konfor şartlarıyla artış trendinde olduğu enerji sektöründe, arz tarafında da iklim değişikliği kaynaklı ciddi sorunlar mevcut. Hidroelektrik santrallerde aşırı yağışlardan dolayı barajlarda hızla artan suyun enerji üretemeden dolu savaklardan tahliye etmek zorunda kalınması, yine hidroelektrik santrallerde kuraklığa bağlı olarak güvenilir kot seviyelerinin altına düşülmesi ve elektrik üretilememesi, ekstrem hava olaylarının rüzgâr enerjisi üreten santrallerde zararlara yol açması, termik santrallerin ihtiyaç duydukları yüksek miktardaki soğutma suyunu değişen yağış rejimlerinden dolayı karşılayamaması gibi riskler ilk akla gelen olumsuz etkilerdir.
İklim değişiklinin ortaya çıkaracağı olumsuz etkilere şiddetle maruz kalması beklenen bir başka sektör ulaşım ve taşımacılık sektörüdür. İklim değişikliğinin en belirgin sonuçlarından olan aşırı sıcaklık artışları, karayolu ulaşımını asfalt yolların yumuşamasıyla, demiryolu ulaşımını ise rayların genleşmesiyle sekteye uğratabilir. İlkbahar ve kış mevsimlerinde gerçekleşmesi beklenen aşırı yağışların ise havayolları ulaşımını aksatması, beklenen diğer etkiler arasındadır. Bunlara ek olarak, sıklık ve şiddetinin artması beklenen sel olayları, köprülerin su altında kalması ve bağlantı yapılarında heyelan, göçme vb. afetlerin yaşanması riskini doğurmaktadır.
Sağlık sektöründe iklim değişikliğinin sonuçlarından olan sıcaklık artışları ve su sıkıntısı öne çıkan etkilerdir. Aşırı hava sıcaklıkları kalp ve solunum yolu hastalıklarını tetiklemekte, su ile taşınan hastalıkların artmasına neden olmakta ve bulaşıcı hastalıkların yayılma hızını artırmaktadır. Su problemi ise sağlık sektörüne olan etkisini en fazla içme suyu ve temizlik amaçlı kullanılan suyun kalitesindeki düşüş ile göstermektedir. İklim değişikliği nedeniyle suda artan virüs ve bakterilerin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin çoğalan hastalıklar üzerinden gözlemlenebilir olduğu; temizlik amaçlı kullanılan su kalitesindeki düşüşün ve su kıtlığının ise sanitasyon problemlerini beraberinde getirdiği bilinmektedir.
Tarım sektörü, insanın temel yaşamsal ihtiyacı olan gıdayla ilgilidir ve bu yönüyle daha derinden incelenmeyi gerektiren bir sektördür. İklim değişikliğinin doğuracağı ekstrem doğa olaylarının şiddeti ve sıklığındaki artış, su kaynaklarının niteliği ve niceliğindeki düşüş ve ortalama hava sıcaklıklarındaki artış tarım için risk potansiyeli taşımaktadır. Kuraklık ya da sel gibi afetler tarım ürünlerinin tahribatına neden olurken aşırı hava sıcaklıkları ürünlerin olgunlaşma sürelerinin uzamasına yol açarak ürün verimliliğini düşürmekte, sulama suyu kalitesindeki düşüş ise sağlık problemlerine yol açmaktadır.
Bu yazıda bahsi geçen sektörlerin iklim değişikliğinin etkileri ile daha büyük boyutlarda yüzleşmek zorunda kalacağı gerçeğine ek olarak, turizmden imalat sanayiine, inşaattan ormancılığa kadar pek çok sektör ciddi risk altındadır. Açıktır ki iklim değişikliği, herkesi ilgilendiren bir olgu ve gerekli tedbirlerin alınmasının ötelenemeyeceği bir meseledir. Bu tedbirlerinin alınması için harekete geçilmesinin ön koşulu ise iklim değişikliğinin etkilerini iyi kavrayabilmektir.
