Escarus

TSRS Kapsamında İklim Senaryo Analizi

Paylaşım TarihiTemmuz 28, 2025

TSRS Kapsamında İklim Senaryo Analizi

İklim değişikliği artık sadece çevresel bir kriz olarak değil, aynı zamanda finansal ve stratejik bir risk unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır. Kurumsal düzeyde iklim risklerini yönetmek hem yasal zorunluluk hem de uzun vadeli stratejik büyümenin temel araçlarından biri haline gelmektedir. Bu kapsamda, iklim senaryo analizi, belirsizlikleri fırsata dönüştüren bir araç olarak görülmektedir.1 Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS), Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (European Sustainability Reporting Standards – ESRS) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (International Financial Reporting Standards – IFRS) ile uyumlu olup şirketlerin açıklamalarında uyulması gereken esas ve hükümleri içermektedir.2 Şirketlerin finansal bilgilerine ek olarak sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili konuları açıklamalarını zorunlu hale getiren TSRS, şirketlere önemli mesuliyetler yüklemektedir.

TSRS 2 İklimle İlgili Açıklamalar kapsamında, şirketlerin geçmişe yönelik performanslarının yanı sıra, geleceğe yönelik olası risk senaryolarını da sunmaları beklenmektedir. Bu doğrultuda, iklim senaryo analizi; şirketlerin iş modelleri, stratejileri ve finansal kaynakları üzerindeki olası etkileri öngörmelerine olanak sağlayan ileriye dönük bir analiz yöntemi olarak kullanılmaktadır. Bu analizlerde genellikle küresel sıcaklık artış senaryoları ele alınarak fiziksel riskler (sel, kuraklık, fırtına gibi) ve geçiş riskleri (karbon vergileri, regülasyon ve mevzuat değişiklikleri, teknolojideki gelişmeler gibi) değerlendirilmektedir. Böylelikle senaryo analizi sayesinde öngörülemeyen durumlarda şirketlerin daha güçlü kararlar almaları ve stratejilerini sağlamlaştırmaları hedeflenmektedir. TSRS 2, şirketlerin, senaryo analizinde belirlenen etkilere nasıl karşılık vereceklerine ek olarak, strateji ve iş modeli üzerindeki etkileri de açıklamalarını beklemektedir. Ayrıca, şirketlerin iklimle ilgili riskleri ele almak, fırsatlardan yararlanmak ve senaryo analizinde belirlenen etkilere karşılık vermek amacıyla mevcut finansal kaynaklarına dair açıklama yapmaları önemlidir. Bu açıklamalar paydaş ve yatırımcıların şirketlerin olası iklim risklerine karşı hazırlık durumlarını anlamalarına ve ölçeklendirmelerine yardımcı olmaktadır.3

TSRS 2’de özellikle vurgu yapılan iklim senaryo analizi, emisyon değişimini temel alan Temsili Konsantrasyon Rotaları (Representative Concentration Pathways – RCP), sosyoekonomik gelişmeleri yansıtan Paylaşılan Sosyoekonomik Rotalar (Shared Socioeconomic Pathways – SSP) ve bu temellere dayalı olarak geliştirilen finansal senaryolar (örneğin Finansal Sistemin Yeşillendirilmesi Ağı / Network for Greening the Financial System – NGFS) olmak üzere üç ana bileşen üzerinden değerlendirilmektedir.4

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC) raporlarında tanımlanan RCP ve SSP senaryoları, fiziksel ve sosyoekonomik boyutlarda incelenerek emisyonların gelecekteki seyrini analiz etmek amacıyla hükümet yetkilileri, bilim insanları ve sektör tarafından kullanılan modellemelerde birçok projeksiyon sunmaktadır. RCP’ler, atmosferde sera gazı emisyonlarını temel alarak gelecekte emisyon yoğunluğunun nasıl değişeceğine dair öngörüler oluşturmaktadır. Örneğin, RCP2.6 senaryosu, sera gazı emisyonlarının hızla azaldığı ve küresel ısınmanın 2°C’nin altında olduğu en iyimser tabloyu temsil ederken; RCP8.5 senaryosu, sera gazı emisyonlarının artmaya devam ettiği ve küresel ısınmanın 4°C’yi aştığı en kötümser tabloyu modellemektedir. Ancak RCP senaryoları, sosyal ve ekonomik değişkenleri hesaba katmadığı için SSP’ler farklı boyutlarıyla öne çıkmaktadır. SSP’ler beş ana bileşen olarak, toplumun sosyal ve ekonomik olarak nasıl gelişeceğine dair varsayımlardan oluşmaktadır. Örneğin, SSP1 çevresel farkındalığın yüksek olduğu ve düşük enerji talebi içeren bir dünyayı temsil ederken; SSP5 ise fosil yakıtların yoğun ve azaltım zorluklarının hâkim olduğu bir dünyayı ifade etmektedir.5

RCP ve SSP senaryolarına ek olarak, finans sektörünün iklim risklerini değerlendirmesine olanak sağlayan ve NGFS tarafından geliştirilen senaryolar; geçiş riskleri, fiziksel riskler ve makroekonomik etkileri birlikte değerlendirmektedir. Bu senaryolar, karbon fiyatlaması ve yeşil dönüşüm projeleri gibi geçiş süreçlerinin şirketlere olan finansal etkilerinin öngörülmesini sağlamaktadır.6

TSRS 2 kapsamında, senaryo analizinde yapılan varsayımlara ek olarak, analizin vadeli etkileri (kısa, orta ve uzun vadeli etkiler) ile finansal sonuçlarının da değerlendirilmesi gerekmektedir. Analizde kullanılan metodolojinin net bir şekilde sunulması ve analizin ne gibi stratejik kararlara dönüştüğü bilgisinin yer alması TSRS raporlamasında büyük önem arz etmektedir. Şirketlerin, iklim senaryo analizini kullanırken süreç boyunca bulundukları ortamın şartlarına uygun olan senaryo yaklaşımını benimsemeleri gerekmektedir. Bu doğrultuda, şirketlerin iklimle ilgili risk ve fırsatlara maruz kalma durumlarını değerlendirmeleri, senaryo analizi için mevcut yetkinliklerini veya kaynaklarını açıklamaları beklenmektedir. Ayrıca, şirketlerin senaryo analizi için girdilerin seçimi ve senaryo analizini nasıl gerçekleştirilecekleri hakkında analitik çalışmalar yapmaları önerilmektedir. Senaryo analizinde kullanılan senaryoların hangi kaynaklardan temin edildiği ve bu kaynakların ulaşılabilirliği şirketler tarafından belirtilmesi gereken konulardır. İklim senaryo analizinde kullanılacak senaryoları, değişkenleri ve diğer girdileri seçerken şirketler yetkili kaynaklardan alınan ve iklimle ilgili bir veya daha fazla senaryoyu kullanabilmektedir. Seçilen girdilerin makul ve desteklenebilir olup olmadığını değerlendirirken, şirketlerin finansal rapor kullanıcılarına şirket stratejisi ve iş modelinin iklimle ilgili risk ve fırsatlarını da içeren bilgileri açıklamaları gerekmektedir.7

Bu doğrultuda, iklim senaryo analizinin şirketlere sağladığı avantajları şu şekilde özetlemek mümkündür:

    • Stratejik risk yönetimi: Şirketler iklim kaynaklı fiziksel ve geçiş risklerini öngörerek uzun vadede stratejik kararlarını yönetebilmektedir.8
    • İtibar artışı ve rekabet avantajı: Senaryo analizi iklim değişikliğine uyumu güçlendirerek sektördeki rekabeti artırmaktadır.9
    • Dayanıklılık: Senaryo analizinin etkin kullanımı şirketlerin organizasyonel dayanıklılığını geliştirmektedir.10

Senaryo analizi yapmak yukarıda sayılan faydaları sağlamaktadır; bununla birlikte, senaryo analizini arzu edilen derinlikte ve kalitede gerçekleştirmek kolay değildir. Genel olarak senaryo analizi için ayrılacak beşerî ve mali kaynak konusu temel bir meseledir, ancak bunların haricinde Türkiye’ye özgü başka bazı zorluklar da mevcuttur. Senaryo analizi yapılırken karşılaşılan başlıca zorluklar şunlardır:

    • Veri eksikliği ve erişim zorluğu: Türkiye’de iklim verisi eksikliği ve var olan verilere erişim zorluğu, senaryo analizinin hassasiyetini düşürmektedir.11 
    • Yüksek maliyet: Senaryo analizi yapmak özellikle küçük ve orta ölçekli şirketler için maliyetli bir süreçtir.12
    • Uygulamada entegrasyon eksikliği: Bazı şirketler tarafından strateji, risk yönetimi ve finansal planlama ile bütüncül bir yaklaşım benimsenerek senaryo analizini uygulamaya entegre edilmesi yeterince sağlanamamaktadır.13
    • Kurumsal yeterlilikte eksiklikler: Şirketlerin iklim senaryo analizi alanındaki altyapı eksiklikleri analizin doğru şekilde yapılmasını engelleyebilmektedir.14

Bu zorluklara karşın, TSRS 2 kapsamında iklim senaryo analizinin veri-teknoloji yatırımları ve denetim metodolojilerinin oluşturulması gibi yaklaşımlarla güçlendirilmesi şirketlerin stratejik planlama gücünü artıracaktır.15

İklim senaryo analizi, TSRS kapsamında bir raporlama zorunluluğu gibi görünse de şirketler için yasal uyumluluk ile sınırlı kalmayıp iklim değişikliğine karşı stratejilerin belirlenmesine olanak sağlayacaktır. TSRS yükümlülüğü şu an bazı sektörler için sınırlı tutulmakla birlikte gelecek dönemde kapsamın genişletilmesi öngörülmektedir. Bu yüzden kapsamda olmayan şirketlerin de altyapı için çalışmalara başlaması önem arz etmektedir. Halihazırda kapsamda olsun ya da olmasın şirketlerin, senaryo analizine sadece yasal yükümlülük olarak değil, rekabet avantajı olarak da bakmaları uzun vadede stratejik planlamaları için de gereklidir.

Dipnotlar:
1) The Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (2023). Climate Change 2023 Synthesis Report. Şu adresten erişilebilir: https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/downloads/report/IPCC_AR6_SYR_LongerReport.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
2) Kamu Gözetimi Kurumu (KGK). (2023). TSRS’lerin Uygulama Kapsamı Resmî Gazetede Yayımlanmıştır. Şu adresten erişilebilir: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/Duyuru/Turkiye_Surdurulebilirlik_Raporlama_Standartlari_ve_TSRSlerin_Uygulama_Kapsami_Resmi_Gazetede_Yayimlanmistir.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
3) KGK. (2023b). TSRS 2 İklimle İlgili Açıklamalar. Şu adresten erişilebilir: https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/Duyuru/(KaynaklarIslenmis)_TSRS%202.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
4) EDHEC Climate Institute. (2024). Assessing the RCP / SSP Framework for Financial Decision Making. Şu adresten erişilebilir: https://climateinstitute.edhec.edu/news/assessing-rcp-ssp-framework-financial-decision-making. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
5) IPCC, a.g.e.
6) NGFS Climate Scenarios Technical Documentation. (2024). Şu adresten erişilebilir: https://www.ngfs.net/system/files/2025-01/NGFS%20Climate%20Scenarios%20Technical%20Documentation.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
7) KGK. (2023b). a.g.e.
8) Huiskamp, U., ten Brinke, B., & Kramer, G. J. (2022). The climate resilience cycle: Using scenario analysis to inform climate‐resilient business strategies. Business Strategy and the Environment, 31(4), ss.1763–1775. Şu adresten erişilebilir: https://doi.org/10.1002/bse.2982. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
9) Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024). Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı. Şu adresten erişilebilir: https://webdosya.csb.gov.tr/db/destek/editordosya/Iklim_Degisikligi_Uyum_Stratejisi_ve_Eylem_Plani.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
10) Ameer Azim, T. B. (2024). Climate scenario analysis: It’s about more than CSRD compliance: Blog: Sustainable Business Network and Consultancy. Şu adresten erişilebilir: https://www.bsr.org/en/blog/climate-scenario-analysis-more-than-csrd-compliance. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
11) Entegre Raporlama Türkiye Ağı (ERTA). (2025). TSRS Uyumlu Entegre Raporlama ve Denetimi Teknik Çalıştay Sonuçları ve Özet Değerlendirmeler. Şu adresten erişilebilir: https://www.entegreraporlamatr.org/tr/images/pdf/Calistay_sonuclari.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
12) MSCI Sustainability Institute. (2025). How can I use climate scenarios? A practical guide. Şu adresten erişilebilir: https://www.msci-institute.com/themes/climate/how-can-i-use-climate-scenarios-a-practical-guide/. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
13) UNPRI. (2024). Climate scenario analysis. Şu adresten erişilebilir: https://www.unpri.org/download?ac=20982. Erişim tarihi: Temmuz 2025.
14) MSCI Sustainability Institute, a.g.e.
15) ERTA, a.g.e.

Gülçin Gülletutan

Gülçin Gülletutan